PHÊ !

Khoai@

Thiếu nữ phê thuốc lào cắm đầu xuống đất

Tản mạn về thuốc lào 

Quê tôi là vùng đất Tiên nhưng nào có ai hái ra tiền ở cái đất Tiên đồng chua nước mặn ấy. Bao bọc xung quanh bởi sông ngòi, việc đi lại, giao tiếp với xã hội "bên ngoài" gặp biết bao khó khăn. Hẳn ai đã về đất Tiên thì đều không thể quên tên cái phà Khuể mà người dân đã đặt thêm cho cái tên rất dí dỏm nhưng cũng mang đậm màu sắc phê bình : phà Khổ.

Phà Khổ làm khổ không chỉ cho người đi mà cả cho người đến. Bến phà chật chội, chen chúc, hệ thống phà kém chất lượng, lượng người qua lại lại quá đông, lối làm ăn quan liêu bao cấp. Gặp mùa nước lũ may xuống được phà để qua bờ thì cũng phải tính giờ chứ không thể tính phút, ấy là không kể nỗi lo phà có thể chìm bất cứ lúc nào vì luôn luôn quá tải. Chỉ một hai năm gần đây dân đất Tiên mới thoát khỏi được cái khổ của phà Khổ. Một cây cầu nối liền hai bờ sông, nối giữa Tiên (Tiên Lãng) và An (An Lão) là ước mơ của bao thế hệ mới được khánh thành và đưa vào xử dụng.

Nhắc đến chuyện cây cầu, phải nhớ lại một con người, ngài đã thấy cái khổ của người đất Tiên, đã tìm giúp đỡ xây cầu bằng tiền từ thiện nước ngoài từ mấy chục năm nay, nhưng vì nhiều lý do đã không được chấp nhận… vì đó là một Linh mục. Giả như cây cầu Khuể bây giờ đã được khánh thành cách đây 25 năm thì đất Tiên, người đất Tiên, kinh tế đất Tiên chắc đã khác nhiều. Đó là chuyện của lịch sử. Nhưng kể là không bao giờ trễ khi có một cây cầu. Hoan hô.

Ấy vậy, cái nơi đồng chua nước mặn kia lại sinh ra một sản phẩm rất nổi tiếng cả hai miền Nam Bắc: thuốc lào Tiên Lãng, 'thuốc tiến vua'.

Thuốc lào, cái thứ thuốc làm cho người ta mê hồn. Mê như điếu đổ. Dính vào rồi là không thể dứt ra được. Mê tới độ :

"Nhớ ai như nhớ thuốc lào,

Đã chôn điếu xuống lại đào điếu lên".

Bỏ thế nào được, nhất là khi cái nghiền đã đi vào máu. Máu của những người nghiền. Ai nghiền cái gì thì biết cái đó. Hút thuốc lá riết cũng nghiền. Thuốc phiện thì nhanh nghiền hơn. Rượu cũng thế, bài bạc cũng vậy. Nghiền rồi có mấy ai bỏ được, cai được đâu. Cái anh nghiền cờ bạc… biết là sai, tiêu hết tiền học của con, tiền ăn của vợ, bị rày la, tự hứa với mình là sẽ bỏ… ấy thế mà đi qua đi lại thế quái nào đôi chân vẫn dẫn mình đến chiếu bạc. Cái anh thuốc thì còn ghê hơn. Thuốc lá, thuốc phiện, thuốc lắc… rồi thuốc nào hay thuốc lào cũng vậy. Cai nghiền đến độ chôn điếu rồi, "để tang" cái điếu rồi ấy vậy mà vẫn phải "cải táng" nó để có cái thỏa cơn nghiền.

Nghiền thuốc lào vì cái thú vị của nó đôi khi ta không tưởng tượng được. Chỉ có những người làm trồng ra cái thứ thuốc ấy, hay nghiền nó thì mới có thể hiểu hết cái sự thú vị khôn cùng này. Làm gì có cái quảng cáo nào hay hơn những "vần thơ" quảng cáo về thuốc lào này chứ :

Thuốc lào chồng hút vợ say,

Thằng con châm diếu lăn quay ra nhà,

Có anh hàng xóm di qua,

Hít phải khói thuốc say ba bốn tuần.

Thêm chú gà trống ngoài sân,

Mổ nhầm bã thuốc cánh chân... cứng đờ.

Lại còn chị mái hoa mơ

Khói thuốc bay đến bơ phờ cả lông.

Khói thuốc cứ toả vòng vòng.

Say hết tất cả nuớc trong, nuớc ngoài.

Nếu ta chỉ đổi chữ "lào" thành "nào" thôi, thì có một câu đố hay rồi. Giả sử thế này, đố bạn biết:

Thuốc nào chồng hút vợ say,

Thằng con châm diếu lăn quay ra nhà,

Có anh hàng xóm di qua,

Hít phải khói thuốc say ba bốn tuần...?

Ai mà đã chứng kiến cảnh mấy cụ say thuốc lào thì biết. Có lần tôi đã tưởng người ta bị cảm hay có triệu chứng của tai biến nào đó sau khi đã rít một "bi".

Hút thuốc lào như anh chàng bại trận

Cứ phì phèo mà chân bước liêu xiêu

Ra chiến trường chưa nhìn đã sợ

Mắt trợn tròn đảo khắp bốn phương.

Nhưng điếu thuốc lào khi hút phải công nhận có cái gì đó hoành tráng, chứ mấy anh chích thuốc lá thì đâu thấy gì ngoài đốm lửa đỏ môi và làn khói trắng phất phơ theo gió. Thuốc lào, dù hút bằng điếu cày hay điếu bát ta đều cảm nghiệm được sự oai hùng của nó. Chính vì thế mà từ vua quan đến thứ dân, cả già lẫn trẻ, cả nam và nữ, từ nghệ sĩ đến dân cày… đều nghiền. Vì thế mà đất Tiên có nơi trồng thuốc để tiến vua. Chúng ta ai mà chả thấy nghệ sĩ Văn Hiệp rít thuốc lào phì phèo. Còn về quê tôi thì thôi khỏi phải nói. Mấy bà mấy cô rít còn máu hơn cả các ông. Tôi có người cha thiêng liêng, đang đêm ngủ, tỉnh dậy đi giải quyết nỗi buồn xong rồi thế nào cũng phải ghé bàn uống hớp trà và làm bi thuốc lào rồi mới vào ngủ tiếp. Vì kể cả khi hút một mình thì :

Hút thuốc lào nâng cao sĩ diện

Bật que diêm như chớp lửa đêm đông

Hút một hơi như sấm chớp đùng đùng

Nhả khói ra như rồng bay phượng múa

Mắt lờ đờ như nghệ sỹ ngâm thơ.

Mấy câu thơ này cũng vậy, chỉ đổi chữ "lào" thành "nào" ta có một câu đố khá hay rồi. Nhưng ở quê tôi thì chẳng cần phải đổi, ai mà nói chuẩn tiếng việt thì cứ tới đầu làng nghe bà con kháo nhau về thuốc hay đọc những vần thơ này thì chắc chỉ nghĩ là họ đang đố mình. Chữ "nờ cao" "nờ thấp" hay "nờ nặng" "nờ nhẹ" đâu có quan trọng gì với bà con, hiểu được nhau là điều chính yếu. Vẫn sẵn sàng nói với nhau "thuốc nào nhà tôi năm nay được giá quá bà ơi." Nếu bạn nghe thấy như vậy thì nên hiểu rằng bà con đang nói về thuốc "lào" chứ không phải "thuốc nào?" hen. Ngay cả mấy bạn lái buôn chạy miền ngược miền xuôi, vào Nam ra Bắc... vẫn cứ về quê tôi là mua "thuốc nào" chứ chả mấy khi các bác mua thuốc lào cả.

"Thuốc nào Tiên Lãng chính hiệu". Có thương hiệu hẳn hoi phải không các bạn. Chính vì thế quê tôi, đất Tiên, dù là đồng chua nước mặn người tới người đi vẫn không thể quên được. Dù có xa cách mấy thì hình đâu đây vẫn thoang thoảng mùi thơm của khói thuốc lào đất Tiên. Cái mùi vị thế nào mà làm cho người ta nhớ đến phải nao nao lòng, nôn nóng để tìm dịp trở lại.

"Nhớ ai như nhớ thuốc lào

Nghĩ về Tiên Lãng đã nao nao lòng

Về đây được ngắm sen hồng

Yếm xanh, lá biếc, bóng lồng sắc hoa

Quê anh Tiên Lãng hiền hòa

Người thân tìm đến, người xa tìm về..."

Tiên Lãng muôn năm... về Tiên Lãng đê các bạn ơi...

Nguyễn Dương

19/05/2014