QUAN HỆ CHIẾN LƯỢC VIỆT - MỸ LỚN HƠN SẼ LÀM ĐẢO LỘN THAM VỌNG CỦA TRUNG QUỐC

Dư luận viên: Hồng Thủy

(GDVN) - Một tái lập quan hệ chiến lược rộng lớn hơn giữa Mỹ với Việt Nam chắc chắn sẽ làm đảo lộn (tham vọng của) Trung Quốc thiết lập trật tự an ninh mới ở châu Á.

Giáo sư Carl Thayer, ảnh: Talk Vietnam

The Diplomat ngày 22/7 dẫn phân tích của giáo sư Carl Thayer cho rằng có thể Trung Quốc đã "đánh đòn phủ đầu" về mặt ngoại giao khi dịch chuyển giàn khoan 981 khỏi "vùng biển tranh chấp" với Việt Nam, mà thực tế là vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa của Việt Nam và hoàn toàn không có tranh chấp - PV.

Cuộc khủng hoảng 981 đã tạo ra khoảng cách giữa Việt Nam và Trung Quốc, đối với Việt Nam việc Bắc Kinh dịch chuyển giàn khoan 981 sớm hơn thời hạn tuyên bố 1 tháng vào thời điểm này là động thái xuống thang của Bắc Kinh để sửa chữa quan hệ đang xấu đi với láng giềng.

Theo truyền thống, quan hệ Việt - Trung được giữ tương đối ổn định bởi mối quan hệ giữa 2 đảng cầm quyền, còn quan hệ Việt - Mỹ đã dần dần được mở rộng sau 19 năm thiết lập. Cuộc khủng hoảng 981 là khúc dạo đầu quan trọng đối với Washington trong khu vực Đông Nam Á mà nếu biết tận dụng, Hoa Kỳ sẽ có thêm nhiều bạn bè ở châu Á - Thái Bình Dương.

Ông Carl Thayer nhấn mạnh, dư luận Việt Nam vừa qua sau khủng hoảng giàn khoan 981 ủng hộ mối quan hệ gần gũi hơn giữa Việt Nam với Hoa Kỳ hơn là với Trung Quốc. Dù hoạt động của các doanh nghiệp nước ngoài đã được khôi phục như thương lệ khi Bắc Kinh có thành công nhất định trong các hoạt động chắp vá ngoại giao với láng giềng, sẽ khong dễ dàng xóa bỏ mối ngoài nghi chiến lược đối với Trung Quốc từ phía người Việt Nam.

Giáo sư người Úc cho rằng, nhiều lãnh đạo cao cấp của Đảng xem lợi ích quốc gia, dân tộc quan trọng hơn tất cả. Họ coi hệ thống các mối quan hệ đối tác hợp tác chiến lược toàn diện với Trung Quốc đang trong trạng thái bị (Bắc Kinh) phá hủy. Trong khi đó một đối tác toàn diện như Hoa Kỳ đã làm nhiều hơn để hỗ trợ Việt Nam bảo vệ chủ quyền so với Nga vốn được liệt kê ở vị trí số 2 trong hệ thống phân cấp là một đối tác chiến lược toàn diện.

Tất cả điều này cho thấy khúc dạo vào thời điểm này nên đến từ phía Việt Nam. Không lâu trước khi xảy ra khủng hoảng giàn khoan 981, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã sử dụng đối thoại an ninh Shangri-la tại Singapore để kêu gọi một vai trò lớn hơn của Mỹ trong khu vực và điều hòa căng thẳng ở Biển Đông.

"Sẽ không có quốc gia nào trong khu vực phản đối sự tham gia chiến lược của các cường quốc ngoài khu vực nếu sự tham gia như vậy nhằm mục đích tăng cường hợp tác vì hòa bình, ổn định và phát triển. Chúng tôi đặc biệt chú trọng đến vai trò của một Trung Quốc đang mạnh lên và Hoa Kỳ, một sức mạnh ở Thái Bình Dương", phát biểu của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng tại Shangri-la được The Diplomat trích dẫn, nhấn mạnh tính hợp pháp ảnh hưởng của Mỹ ở Thái Bình Dương.

Ngoại trưởng Mỹ John Kerry và Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam Phạm Bình Minh.

Thực trạng hợp tác quân sự giữa Hoa Kỳ và Việt Nam cũng đang dần phát triển. Tàu Mỹ đã ghé thăm các căn cứ quân sự Việt Nam, trong đó có cảng Đà Nẵng và Cam Ranh. Mặc dù vẫn còn những rào cản trong quan hệ quân sự Việt - Mỹ như việc Hoa Kỳ duy trì lệnh cấm vận bán vũ khí sát thương cho Việt Nam, nhưng bên ngoài vấn đề quân sự vẫn còn rất nhiều lĩnh vực hợp tác.

Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) là một ví dụ, được xem như con đường rất hứa hẹn mà Việt Nam có thể giảm thiểu nguy cơ bị bỏ rơi bởi nền kinh tế Trung Quốc. TPP sẽ cung cấp cho Việt Nam cơ hội tiếp cận thương mại ưu đãi với 11 quốc gia khác dọc theo bờ Thái Bình Dương, đó là một lợi ích kinh tế có tiềm năng rất lớn.

Theo The Diplomat, Hoa Kỳ không nên chỉ đơn thuần nhằm vào việc chiếm được cảm tình của Việt Nam trước những hành động khiêu khích của Trung Quốc, thay vào đó cần phải chứng minh giá trị của họ đối với Việt Nam. Cách tốt nhất để làm điều này là giúp Việt Nam thoát khỏi sự phụ thuộc kinh tế vào Trung Quốc. TPP là một cách tuyệt vời để làm điều này.

Tổng kim ngạch thương mại song phương Việt-Mỹ năm 2012 đạt mức trên 20 tỉ USD vào năm 2012, tăng 13 lần kể từ khi Hoa Kỳ mở rộng quy chế bình thường hóa thương mại với Việt nam vào năm 2001.

Một tái lập quan hệ chiến lược rộng lớn hơn giữa Mỹ với Việt Nam chắc chắn sẽ làm đảo lộn (tham vọng của) Trung Quốc thiết lập trật tự an ninh mới ở châu Á gạt Hoa Kỳ ra khỏi khu vực như ông Tập Cận Bình kêu gọi.

Ngoại trưởng John Kerry đã nói với Dương Khiết Trì trong cuộc Đối thoại Kinh tế chiến lược Mỹ-Trung gần đây rằng, Mỹ có kế hoạch duy trì quan hệ với một số đồng minh và đối tác trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương, bất chấp mối nghi ngại từ Trung Quốc.

Trong khi đó tờ Thời báo Hoàn Cầu đã bôi nhọ Việt Nam đang "nhảy múa giữa khả năng liên minh với Mỹ và (cái gọi là) tình huynh đệ với Trung Quốc". Thời báo Hoàn Cầu cao giọng lên lớp rằng, sẽ không phải khôn ngoan nếu Việt Nam tham gia 1 liên minh với Hoa Kỳ với một sự "nhiệt tình bẩm sinh để thúc đẩy nền dân chủ phương Tây, ủng hộ các giá trị phương Tây như nhân quyền và tự do".

Thời báo Hoàn Cầu cho rằng, đối với Việt Nam 1 năm trước đây việc lựa chọn không hề dễ dàng so với sau khi xảy ra khủng hoảng giàn khoan 981 với Trung Quốc. Tờ báo này thậm chí tuyên truyền xuyên tạc rằng, câu nói "quá gần Trung Quốc thì mất nước, quá thân Mỹ thì mất Đảng" để dọa dẫm, lừa phỉnh Việt Nam rằng sẽ "mất nhiều hơn được" khi "ngả theo" Hoa Kỳ. 

Việt Nam là một nước độc lập có chủ quyền, thực hiện chính sách đối ngoại rộng mở, đa phương hóa đa dạng hóa các mối quan hệ trên cơ sở bình đẳng, tôn trọng độc lập chủ quyền, không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau. Do đó dù có là nước láng giềng lớn bên cạnh, nhưng một khi Trung Quốc nhăm nhe xâm phạm chủ quyền của Việt Nam thì người Việt quyết đứng dậy để bảo vệ chủ quyền, quyền và lợi ích hợp pháp của mình bằng các biện pháp hòa bình, trên cơ sở luật pháp quốc tế chứ không phải "ngả" hay "theo" bên nào chống lại bên nào - PV.